فولاد و تولیدکنندگان آن در ایران

شرکت بازرگانی سازه گستر سعادت توس پایا بعنوان بزرگترین شرکت بازرگانی و تامین کننده آهن آلات، فولاد، چهارپهلو، تسمه، ورق، شمش  در شمال شرق کشور می باشد

.

فولاد و تولید کنندگان آن در ایران ،در سال 2016 با تولید حدود 16 میلیون تن فولا خام، همچون سال 2015، رتبه چهاردهم جهانی در زمینه این تولیدات را کسب کرده است .

هرچند که ایران جزو 15 کشور برتر تولیدکننده فولاد خام جهان است.

اما نام آن در میان 20 صادرکننده عمده محصولات فولادی به‌چشم نمی‌خورد که شاید دلیل عمده این امر را می بایست در سیاست های دولت به منظور پوشش دهی نیاز داخلی و اولویت آن بر صادرات جستجو نمود.

ساختار بازار فولاد ایران

این صنعت چه در ایران و چه در مقیاس جهانی، صنعتی با تمرکز بالاست .

به این معنی که حجم زیادی از تولید توسط تعداد محدودی از شرکت های تولید کننده صورت می گیرد و این به معنی کاهش رقابت و افزایش انحصار در این صنعت می باشد.

بررسی ساختار بازار ایران با محوریت درجه تمرکز در بخش تولید خام و محصولات آن به نتایج مشابهی منتهی می شود.

به این ترتیب که در سال 1394 شرکت مبارکه به تنهایی بیش از 50 درصد بازار تولیدات خام و محصوات آن را در اختیار دارد که اگر حجم تولیدات ذوب آهن اصفهان را نیز به آن بیافزاییم.

این مقدار به بیش از 65 درصد در تولید خام این صنعت و 75 درصد در تولید محصولات این صنعت خواهد رسید.

دو شرکت فوق الذکر به همراه شرکت فولاد خوزستان در مجموع نزدیک به 92 درصد بازار تولیدات خام این صنعت در ایران را در دست دارند.

غول‌های فولادی در ایران

تاریخچه کارخانه فولاد در ایران به سال ۱۳۰۶ می‌رسد، زمانی که برای نخستین‌بار اقدام‌هایی در جهت احداث این کارخانه شد، ولی جنگ جهانی دوم مانع پیگیری و رشد اهداف در این زمینه شد.

نخستین کارخانه فولاد در خوزستان برای فرآوری قراضه‌های وارداتی در سال ۱۳۴۲ ایجاد شد و یک توافقنامه بین یک شرکت ایرانی و سوئدی برای ساخت این کارخانه بسته شد.

فولاد پس از آن بخش دولتی نیز فعالیت خود را آغاز کرد، به‌گونه‌ای‌که در کنار قرارداد منعقد شده بین دولت‌های ایران و شوروی سابق برای انتقال گاز طبیعی از ایران، مبادلات صنایع سنگین و ازجمله ساخت یک واحد فولادسازی با ظرفیت تولید سالانه ۵۵۰هزار تن در اصفهان به عهده طرف مقابل‌گذاشته شد.

در این راستا شرکت ملی فولاد ایران نیز به منظور انجام کارهای ساختمانی این کارخانه و تجهیز معادن مربوط نظیر سنگ‌آهن، زغال‌سنگ، سنگ آهک، نسوز و… تاسیس شد .

 از آن سال به بعد کارخانه‌هایی در این زمینه یکی پس از دیگری احداث شد.

پس از انقلاب واحدهای فولادی چون خوزستان و مبارکه اصفهان شکل گرفتند که سهم مهمی را در تولیدات این صنعت در کشور برعهده دارند.

در حال حاضر نیز با وجود اینکه مجتمع‌های فولادی چون هرمزگان، خراسان، سبا، کاویان، شرکت گروه صنعتی سپاهان، فولاد آلیاژی ایران و شرکت ملی فولاد ایران شکل گرفتند.

اما سهم بالای ۷۰ درصد تولیدات در زمینه ایران بر دوش فولادسازانی چون مبارکه، خوزستان و ذوب آهن اصفهان است.

در ادامه به اختصار به معرفی این شرکت‌های صنعتی بزرگ می‌پردازیم.

شرکت فولاد مبارکه اصفهان

بزرگترین مجتمع صنعتی کشور جمهوری اسلامی ایران در شرق شهر مبارکه و در غرب شهر زرین شهر در استان اصفهان در زمینی به وسعت ۳۵ کیلومتر مربع (۱۷کیلومتر مربع سالن تولید) استقرار یافته است .

دارای ظرفیت تولید ۴میلیون تن انواع محصولات فولادی تخت گرم و سرد نوردیده، قلع اندود، گالوانیزه و رنگی از ضخامت ۰/۱۸ تا ۱۶ میلیمتر است.

این مجتمع در دی ماه سال ۱۳۷۲ تاسیس شده است.

خطوط تولید این شرکت شامل آهک‌پزی، گندله‌سازی، احیای مستقیم، فولادسازی، ریخته‌گری مداوم، پرداخت و خنک‌سازی شمش، نورد گرم، تکمیل نورد گرم، اسیدشویی، نورد سرد، واحد تولید ورق قلع‌اندود، واحد تولید ورق گالوانیزه، واحد تولید ورق رنگی، واحد فولادسازی و نورد پیوسته (سبا) است.

شرکت فولاد خوزستان

شرکت خوزستان، دومین تولیدکننده فولاد خام در ایران است.

کارخانه مرکزی این شرکت با وسعت ۸/۳ کیلومتر مربع، در مجاورت شهر اهواز واقع شده است .

دفتر مرکزی آن نیز در اهواز قرار دارد.

این شرکت در ۱۲فروردین ۱۳۶۸ به‌عنوان نخستین مجتمع تولید آهن و فولاد ایران، به روش احیای مستقیم و کوره قوس الکتریکی راه‌اندازی شد.

کارخانه‌های اصلی این شرکت شامل کارخانه‌های گندله‌سازی، کارخانه‌های احیای مستقیم و بخش فولادسازی است و کارخانه‌های جانبی آن شامل کارخانه آهک، کارخانه اکسیژن و تصفیه‌خانه پساب‌های صنعتی است.

ذوب‌آهن اصفهان

ذوب‌آهن اصفهان نخستین و بزرگترین کارخانه تولیدکننده فولاد ساختمانی و ریل در ایران است که با ظرفیت ۲/۸میلیون تن محصول نهایی، انواع مقاطع فولادی ساختمانی و صنعتی را تولید می‌کند.

کارخانه ذوب‌آهن اصفهان در سال ۱۳۴۴ تاسیس شد.

محصولات کارخانه این شرکت به بیش از ۲۳ کشور اروپایی، آسیایی و افریقایی صادر می‌شود .

در بازار داخل این محصولات در پروژه‌های بزرگی همچون برج میلاد تهران، نیروگاه هسته‌ای بوشهر، سدهای بزرگ و مترو و ریل راه‌آهن مورد استفاده قرار گرفته است.